Tog 5. avgusta 1914. godine žene, sestre, majke sela Bogosavac, izašle su na bojište i našle telo mladog dečaka u mornarskoj uniformi. Bio je to najmlađi junak Cerske bitke, Stanislav Staško Sondermajer.
U bluzi poginulog dečaka pronađen je dnevnik umotan u maramicu u kojem opisuje kako ga je porazila smrt majke dva dana posle mobilizacije kao i atmosferu na frontu. Sa suzama je krenuo u borbu, sa suzama ju je i okončao. Dečak, ratnik, heroj. Staško Sondermajer.
Stanislav Sondermajer – najmlađi borac u Cerskoj bici (Foto: Magacin)
Rođen je u Beogradu kao sin hirurga Romana Sondermajera, sanitetskog pukovnika, i Stanislave, rođene Đurić.
Otadžbinu Srbiju voleo je više od života, kao i njegova porodica. Dečak, borac, učenik šestog razreda Druge beogradske gimnazije prijavio se u dobrovoljce, po uzoru na stariju braću Tadiju, poznatog srpskog pilota i vazduhoplovnog inženjera i Vladislava.
Kapetan Tadija Sondermajer i poručnik Leonid Bajdak, ispred svog aviona Potez 25, nakon obavljenog istorijskog leta Pariz – Bombaj, maja 1927. godine ( Foto: Vikipedia )
Preklinjao je da mu se učini čast da uđe u borbeni red. Uspeo je. Njegov eskadron 18. avgusta, prelomnog dana bitke, dobio je naredbu da zaustavi prodor neprijatelja kod sela Dobrića. Zaustavilu su njega. Zaustavili su njegov život, u trku dok puca sa karabinom. Neprijateljski metak bio je brži. Posrnuo je i kleknuo.
Spomenik Stašku u Bogosavcu ( Foto: Vikipedia )
Na rukama od Dobrića do Bogosavaca prenele su ga žene, sestre, majke. Tu su ga sahranile u mali grob, u hladu lipe koja je baš tih dana prestala da miriše.
Ova potresna priča je i za potomke porodice Sondermajer posle Drugog svetskog rata dugo bila zabranjena.
Pesmom mu se odužila i Isidora Sekulić, čiji se deo, po odobrenju porodice objavio prvi put na godišnjicu Staškove smrti 2011. godine: „Davno neobradovana, obradovala sam se diademi čistih tvojih detinjih očiju. Pričao si da voliš Srbiju, slobodu i jednog princa. I sa tobom zajedno, ja sam volela Srbiju“.
