Rimsko nasleđe na tlu Srbije
Na teritoriji Srbije nekada se nalazilo mnogo rimskih mostova, od kojih se danas izdvajaju tri najpoznatija: Rimski most u Kumanici kod Ivanjice, Rimski most (poznat i kao Latinska ćuprija) kod Ljubovije, i ostaci rimskih mostova na prostoru antičkog Viminacijuma. Iako su neki od njih nastali u tursko vreme, narod ih je nazivao „rimskim“, što dodatno govori o poštovanju prema veštini drevnih graditelja.
Jedinstven most nad rekom Ljuboviđom
Jedan od retkih očuvanih kamenih mostova nalazi se u kanjonu reke Ljuboviđe. U narodu je poznat kao Rimski most, ali i kao Jerinin most, a potiče iz perioda antike. Ipak, svoj današnji izgled dobio je u vreme Osmanlija.
Baš na tom mestu reku Ljuboviđu preseca kameni luk Rimskog mosta. Potiče još iz rimskog perioda, a sadašnji izgled je dobio u tursko vreme. Kanjonom reke Ljuboviđe nekada je vodio glavni put koji je povezivao zapadnu Srbiju sa Bosnom. Njime su prolazili rimski, vizantijski, dubrovački i turski trgovci — putnici različitih carstava i vekova.
Most koji očarava svojom lepotom
U netaknutoj prirodi gde tišinu jedino remeti žubor planinske reke Ljuboviđe, nadvio se nad kanjonom most nesagledive lepote. Smešten na trasi starog putnog pravca koji je povezivao Ljuboviju i Pecku, na međi dve opštine, opasan je nestvarnim krajolikom kakvu imaju samo Podgorina i Azbukovica.
Posetioce ostavlja bez daha — i prolaznike i namernike.
Zašto je važan?
-Kao što ime govori most potiče iz Rimskog perioda. Dakle, na početku novog milenijuma Rimljani su zavladali Balkanom. U Podrinju su podizali rudnike, otvarali rudnike, tako da je bilo neophodno izgraditi puteve i naravno mostove radi transporta rude ali i za druge stvari, za transport vojske, za trgovinu i uopšte za komunikacije. Tako da, Rimljani su bili jako vešti graditelji puteva i mostova i upravo ovde preko ovog mosta je prelazio jedan takvih puteva. Most je, naravno, tokom vremena opstao kroz različite epohe, različite države i narode koji su ovde boravili. Ovaj današnji izgled potiče iz 16. veka kada su Turci vladali ovim prostorom – objašnjava muzejski stručnjak Saša Perić.
Ispod njega protiče reka u kojoj se mresti pastrmka
Skriveni biser prirode i vekovima starog graditeljstva, isprečio se na putu kojim se danas ređe ide, ali kada se jednom prođe, ponovo se vraća. Baš tu gde se pastrmka mresti jer bira najčistije reke, stanovnici ovog kraja u 16. veku sagradili su ćupriju da bi prešli na drugu stranu. Tako su se povezali sa provincijama Rimskog carstva, kasnije sa Bosnom, a danas je spona dve varošice, Osečine i Ljubovije. Izgrađen u obliku luka od kamena, sa zidovima od krečnjaka, svodom od tesanih komada sige i kolovozom od kaldrme, privlači pažnju lepotom i gracioznošću.
-Visina mosta je 5,5 metara, njegova dužina 11,6 metara, a širina kolovoza je 3,4 metra. Naravno, kao što smo rekli, građen je od kamena a kamenje je spajano, recimo, što je interesantno, tečnim olovom iz okolnih rudnika – ističe muzejski stručnjak Saša Perić.
Prkosi vremenu i poplavama
Podignut na „jalovoj“ zemlji za seljaka, ali bogatoj rudom koja je bila od pamtiveka bila predmet interesovanja, prkosi i odoleva vremenu, svedočili o istoriji naroda kroz vekove, ali i odoleva poplavama koje su umele da odrone i snažnije građevine. Stoji ponosno da ima oko šta gledati i zbog toga i slučajnim prolaznicima i namernicima pred njim zastaje dah. Odoleo je ćudljivoj Ljuboviđi 2010. i 2020. godine kada je odnela mnoge mostove u varoši.
Ćuprija kojom se ređe ide
Prema predanju i arheološkim nalazima, u blizini je nekada postojao još jedan sličan most, ali je nestao u poplavama. Ovaj je preživeo i danas je lako dostupan, jer se nalazi nedaleko od puta Osečina – Pecka – prevoj Proslop – Ljubovija.
Dobro je obeležen i posetioci ga mogu lako pronaći.
Od 1983. godine Rimski most nalazi se pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenik kulture od velikog značaja. Nakon toga rađene su rekonstrukcije, a poslednja 2016. godine čime je dragulj ovog kraja zasjajo novim sjajem.
Karakteristike očuvanih rimskih mostova
Rimski most u Kumanici
• Lokacija: Selo Kumanica, kod Ivanjice, preko reke Moravice.
• Karakteristike: Pešački most, nekada je bio namenjen za teretna kola.
• Poreklo: Poreklo mosta nije tačno poznato, ali se ne smatra rimskim.
Rimski most (Latinska ćuprija)
• Lokacija: Blizu sela Donja Orovica, kod Ljubovije, preko reke Ljuboviđe.
• Karakteristike: Kameni most, jedan je od najpoznatijih primera rimskog mosta u Srbiji.
• Poreklo: Smatra se da je nastao u 16. veku, a ne u rimsko doba, iako je poznat kao „rimski“ most.
Rimski mostovi na Viminacijumu
• Lokacija: Nekadašnje rimsko naselje Viminacijum, na teritoriji današnjeg Kostolca.
• Karakteristike: Ostaci mostova na reci Mlavi, koji su bili deo rimskog naselja.
• Poreklo: Rimski mostovi su izgrađeni u vreme rimskog perioda, i mogu se smatrati jedinim pravim „rimskim“ mostovima u Srbiji.
Izgled mosta između Ljubovije i Osečine
Most se sastoji od velikog luka, prečnika 11,65 metra, dok se pored njega, preko kanala za napajanje obližnje vodenice, nalazi manji luk, prečnika 1,4 metra.
Širina njegovog kolovoza, napravljenog od kaldrme, iznosi 3,4 metra, dok je njegova ograda bila u celini uništena, tako da nije bilo elemenata za njenu rekonstrukciju.
Tokom 2016. godine izvršena je kompletna sanacija mosta sa uređenjem korita reke.
Projekat je sufinansiran iz budžeta Opštine Osečina. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
