Podrazumeva se da svaka ustanova kulture muzejskog tipa ima nacionalni, kulturno-istorijski i turistički značaj. Kao takav, Muzej Jadra posvećen je zaštiti, interpretaciji i promociji bogatog istorijskog nasleđa i savremene umetničke građe, sa težnjom da kulturnu baštinu četiri opštine – Loznice, Krupnja, Ljubovije i Malog Zvornika predstavi u najreprezentativnijem izdanju, najpre lokalnom stanovništvu, sa posebnim akcentom na mladima, zatim posetiocima iz Srbije, a onda i stranim turistima, kojih je u ovom kraju sve više.
Zgrada Stare apoteke istorijsko dobro (Izvor: Muzej Jadra)
Predeo Podrinja poprište je važnih istorijskih zbivanja, još od praistorije naovamo, a Muzej Jadra već 33 godine, na čelu sa istoričarima, arheolozima, istoričarima umetnosti, etnolozima, likovnim savetnicima, pedagozima i ostalim zaposlenima, koji od osnivanja predano rade svoj posao, mesto je zaduženo za zbrinjavanje i očuvanje sve usmene, pisane i materijalne tradicije ovog kraja. Zahvaljujući uspešnoj misiji stručnjaka u različitim odeljenjima, sve priče iz prošlosti i savremene kulture ulivaju se u prostor muzeja, a zatim naučno ispitane, dokumentovane i na pravi način prezentovane, odlaze dalje.
Muzej u srcu grada (Izvor: Muzej Jadra)
Ustanovljen na važan datum
Sa radom je počeo 14. 09. 1987. godine, prilikom obeležavanja dva veka od rođenja Vuka Karadžića, a stalna postavka smeštena je u zgradi lozničke „Stare apoteke“, spomenik kulture i najlepši primer gradske arhitekture u ovom delu Srbije.
– Akt osnivanja Muzeja Jadra donet je na sednici Skupštine opštine Loznica 13. juna 1986. godine. Tom prilikom doneta je odluka da se muzej smesti u najbolji primerak gradske arhitekture, u zgradu koja je poznata pod nazivom „Stara apoteka“, jer je tu bila jedna od prvih apoteka u gradu. Podignuta je između 1903. i 1905. godine, a krajem 1986. godine, proglašena za kulturno dobro grada i stavljena pod zaštitu. Muzej je počeo sa radom na dvestagodišnjicu obeležavanja od rođenja Vuka Stefanovića Karadžića. Najznačajniji događaj na ovom Vukovom saboru bilo je otvaranje Muzeja Jadra u Loznici, koji se danas nalazi pod upravom Centra za kulturu “Vuk Karadžić” – objašnjava upravnik Muzeja Goran Vilić.
Navikli na veliki broj posetilaca (Izvor: Muzej Jadra)
Zgrada Muzeja je tek početak priče
Muzej je kompleksnog tipa i prikazuje način življenja i rada ljudi ovog kraja od prvih početaka naseljavanja, pa sve do završetka Drugog svetskog rata i pedesetih godina prošlog veka kroz različitu građu – prvobitno formirane zbirke vremenom su postajale sve bogatije i potpunije, pa tako sada arheološka poseduje 171 predmet, etnološka 410, istorijska 516, umetnička, numizmatična 195, zbirka ordenja 39 i preko 1500 dokumenata i fotografija, dok se u depoima čuva još materijala. Međutim, muzejsku ponudu upotpunjuju postavke na lokalitetima koji su pod okriljem ove ustanove.
– Našem muzeju 1989. pripojena je i muzejska postavka “Cerska bitka” u Tekerišu, koja je prethodno pripadala Šapcu. Tada smo dobili zadatak da se uradi nova muzejska postavka, a 25 godina kasnije, na obeležavanje stogodišnjice Cerske bitke 2014. godine, uradili smo novu, aktuelnu muzejsku postavku u Tekerišu – priča istoričar.
Poseta Muzeju Jadra uvrštena je turističku ponudu organizovanih tura ovog kraja. Pored postavke u okviru objekta omogućena je i poseta nepokretnim kulturnim dobrima, spomenicima kulture Tekeriš, Gučevo, Draginac i Podzemni grad.
Bogate muzejske zbirke (Izvor: Muzej Jadra)
Muzej godišnje poseti oko 10.000 ljudi
Intenzivna izložbena delatnost privlači posetioce sa raznih strana. Pored autorskih izložbi, ova ustanova programski učestvuje u obeležavanju važnih datuma, događaja i godišnjica značajnih ličnosti.
– Na godišnjem nivou održimo veliki broj izložbi, a sa njima gostujemo i po muzejima širom Srbije. Većina tih događaja održavana je na važne datume. Samo ja sam, recimo, imao preko 20 samostalnih izložbi – o Momčilu Gavriću – na Krfu smo imali predavanje i promociju knjige o njemu, zatim Albanska golgota i proboj Solunskog fronta, Drinska divizija, Cerska bitka, sve su to teme važne za ovaj kraj, koji je mnogo stradao i imao mnogo dešavanja u vreme Prvog svetskog rata. Moja poslednja autorska izložba je o Miloradu Rajčeviću, prvom Srbinu koji je, počevši 1915, proputovao čitav svet – navodi Vilić.
Tako u svoj prostor dovode veliki broj zainteresovanih. Na izložbama različitih tema i sadržaja tokom godine imaju preko 10.000 posetilaca. U pripremi je obeležavanje 210 godina od Boja za Loznicu u Prvom srpskom ustanku, za kada se priprema veliki projekat muzeja na otvorenom. U planu je izgradnja replike vojnog šanca iz 1810. godine.
Muzej – čuvar sećanja na istoriju Podrinja (Izvor: Muzej Jadra)
Predmeti iz bronzanog doba
Nesvakidašnji deo postavke i jedan od razloga za obaveznu posetu čine predmeti koji su pripadali stanovnicima ovog prostora između 15 i 13. veka pre nove ere. Pronađeni su na najvrednijem lokalitetu iz bronzanog doba – u pitanju je nekropola od tridesetak tumula (grobnica) pod nazivom „Paulje“, na 12 kilometara udaljenosti od Loznice, u ataru sela Brezjak. Svi terenski radovi i arheološka ispitivanja započeta 1989. godine vršena su pod nadzorom lokalnog muzeja,a uz podršku međunarodne rudarsko-geološke grupe “Rio Tinto” i njene firme u Srbiji “Rio Sava”. Do sada je objavljeno nekoliko publikacija i održano nekoliko izložbi na tu temu, dok je materijal postavke u više navrata predstavljan muzejima širom Srbije. Brezjačka nekropola otkriva predmete, bronzani nakit i grnčariju iz svakodnevnog života populacije koja je ovaj predeo u dugom vremenskom periodu koristila za sahranjivanje svojih saplemenika sa svim njihovim dragocenostima.
Izvor: rastko.rs
Centar učenja zajednice i okruženja
Ono što ovu ustanovu čini posebnom jeste odeljenje koje se već čitavu deceniju bavi prosvetnom i pedagoškom delatnošću. Muzej se nalazi u centru između četiri srednje i tri osnovne škole, pa je u potpunosti okrenut mlađim naraštajima.
– Ogroman je odziv mladih. Na početku školske godine odlazimo u škole i sa pedagozima utvrđujemo tačan raspored aktivne nastave. Učenici dolaze sa profesorima veronauke, građanskog vaspitanja, istorije, maternjeg jezika, likovne kulture sa unapred određenom temom za interaktivnu nastavu. Povod za njihov dolazak su aktuelne likovne ili istorijske izložbe, nakon čijeg pregleda se održi predavanje i razgovor. Takođe, sa decom često izlazim na istorijske lokalitete u okviru Muzeja – priča istoričar i kustos Zoran Tošić, zadužen za Pedagoško odeljenje.
Zavičajna uloga ostvarena kroz rad sa mladima (Izvor: Muzej Jadra)
Muzej Jadra okrenut je edukaciji građana, a zavičajna uloga se pospešuje kroz obrazovanje i rad sa mladima. Na ovaj način pojačava se interesovanje učenika za istoriju, umetnost i srodne studije na kojima se ovi predmeti izučavaju, a muzejska građa predstavlja bogatu istraživačku riznicu.
– Nudimo im literaturu za seminarske i diplomske radove. Dolaze nam studenti klasičnih, političkih nauka, geografi, sa Fakulteta bezbednosti. U poslednjih nekoliko godina smo na takmičenjima osnovnih i srednjih škola osvojili desetak republičkih nagrada za radove na teme u vezi sa istorijom i kulturnom delatnošću ovog kraja – kaže istoričar.
Edukacija jedan od najvažnijih principa (Izvor: Muzej Jadra)
Jedinstven eksponat – čamac Monoksil
U okviru Pedagoškog odeljenja, u dvorištu Muzeja nalazi se depadans sa čamcem Monoksilom, a prati ga postavka pod nazivom „Život na Drini“. Veoma redak primer čamca, koji je Drina izbacila pre desetak godina privlači pažnju posetilaca, a idealan je povod i za aktivnu nastavu.
– Monoksil je samo uvod u priču o trgovini kroz vekove, karavanima, Dubrovniku, Loznici, Zajači, i svim ostalim temama koje idu uz to – priča Tošić, koji je i autor pomenute postavke.
Star preko dva veka (Izvor: Muzej Jadra)
U zastakljenoj prostoriji nalazi se jedinstven eksponat – konzervirana i reparirana teretna konstrukcija, teška tonu i duga preko 7 metara pronađena u slivu Drine, nedaleko od Loznice. Nakon ekspertize izvršene na zagrebačkom Institutu Ruđer Bošković, ustanovljeno je da je čamac istesan od jednog stabla hrasta, posađenog u Srbiji za vreme Nemanjića.
Monoksil u depadansu muzeja (Izvor: Muzej Jadra)
“Kamena devojka” – tajni grad kralja Aleksandra
Trenutno najaktuelnija izložba Muzeja i svakako najznačajniji kulturni događaj za koji vlada veliko interesovanje jeste izložba „Kamena devojka“ u Malom Zvorniku.
– Podzemni grad je najznačajniji lokalitet tog tipa u državi. Objekat je nastao u periodu od 1930. do 1934. godine, kao potencijalno sklonište za elitnu vojnu jedinicu. Inspirator gradnje bio je kralj Aleksandar Karađorđević, a arhitekta tog objekta je Rus Nikolaj Krasnov. Posebnim ga čini tajnost svih podataka – objašnjava Tošić.
Podzemni grad je donedavno bio nepoznanica i za žitelje Zvornika (Izvor: Muzej Jadra)
Najizvesnije je da su robijaši Kraljevine Jugoslavije ovde tajno dovoženi i u steni pored zvorničkog mosta iskopali 75 prostorija i 1500 metara hodnika, za života kralja Aleksandra. Iskorišćeno je samo jednom, u aprilu 1941. godine, kada je ovde, na putu do Nikšića, mladi kralj Petar II Karađorđević, na dva dana tajno odseo.
– Opremljene su 4 prostorije, sa autentičnim nameštajem iz tog perioda, jer tu je održana i sednica Vlade za velikim stolom gde su donete značajne odluke. Nije bila kompletna Vlada, ali predsednik Vlade jeste. Tu je bio kraljev apartman gde je on spavao, izložba je urađena kao da je on sada izašao iz kreveta – priča autor izložbe.
Verna replika aprilskih zbivanja (Izvor: Muzej Jadra)
Važno je napomenuti i izložbu vina i vinarija, manifestaciju pod nazivom “Priče o vinu”, koja će ove jeseni četvrti put zaredom biti priređena u Muzeju. Sve veću pažnju posetilaca i izlagača vina privlači skup na kom se govori o istorijatu vina, njegovim kulturološkim odlikama, kao i Loznici, budući da ime grada vodi poreklo od vinove loze, koja se nekada gajila u ovim krajevima za vreme rimskog cara Proba.
Iz svega nabrojanog jasno je da Muzej Jadra stoji kao čuvar tradicije i modernih kulturnih težnji Loznice i Podrinja.
Iz serijala „NASLEĐE PODRINJA”. Projekat je sufinansiran iz budžeta Grada Loznice. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
