U toku je druga faza rekonstrukcije podzemnog kompleksa koji je nosio šifrovano ime “Kamena devojka” u Malom Zvorniku. Izgrađen po nalogu kralja Aleksandra Prvog Karađorđevića, kao sklonište za članove dinastije i Vlade i tajno kraljevo komandno mesto u slučaju rata, danas je to turistička šansa ovog kraja.
Mala metalna vrata ispod ogromne stene dugo su bila čuvana tajna, a onom što se nalazilo unutra pristup je imalo je samo petoro ljudi u tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji. Podzemni tuneli sa 12 ulaza koje su gradili zarobljenici od 1930. do 1934. godine predviđeni su bilo za smeštaj 3000 do 5000 ljudi u ratnim uslovima. Hodnikom dugim kilometer i po, sa leve i desne strane raspoređeno je 75 prostorija u kojima je u slučaju rata trebalo da boravi državni i vojni vrh Kraljevine Jugoslavije. Danas ovaj kompleks od 3.000 metara kvadratnih privlači pažnju turista zbog čega je i počelo uređenje. Sada se stiglo do druge faze izvođenjem građevinskih radova za 9 novih prostorija.
– One bi isto tako bile opremljene u autentičnom stilu. Pored tih građevinskih i zanatskih radova, planirano je postavljanje elektroenergetskih hidrotehničkih instalacija, uvođenje video nadzora i interneta. Te prostorije koje bi bile opremljene su vojni magacin, poljska bolnica, kancelarija komandira, i one bi bile najznačajnije – objašnjava Suzana Repović, turistički vodič.
Tako je urađena i prva faza koju je država finansirala sa oko 32.000.000 dinara, a opština oko 6 milona dinara. Rekonstruisane su neke od glavnih prostorija kompleksa – sala za sednice Vlade, administrativna kancelarija, kraljev apartman, prvi hodnik i suvenirnica.
– Sam podzemni grad je građen po nalogu Aleksandra Prvog Karađorđevića. Tokom te četiri godine oni su završili dve trećine radova. Međutim, nakon njihovog odlaska ovde ništa nije ostalo. Zapravo, sve je opustošeno i pokradeno. Opština je u protekle dve godine uz pomoć Vlade Republike Srbije i Ministarstva turizma zaista dosta uložila. Završena je prva faza radova vrednosti oko 30 miliona dinara i u sklopu te faze opremljene su četiti prostorije, između ostalih i kraljev apartman – objašnjava Repović.
Tu je kralj prespavao svoje poslednje tri noći u Srbiji, i odatle je 12. aprila otišao u izgnanstvo. Iako je odavde sve pokradeno, kreatori postavke trudili su se da sve bude autentično. Nameštaj je uglavnom po ugledu na onaj iz tridesetih godina prošlog veka, kada je podzemni grad i napravljen. Tu je nevelik ormar, sto i stolica za kralja. U prvom delu prostorije smeštena je stilska garnitura prevučena bidermajer štofom. Uskim hodnikom stiže se do malog kupatila u koje je stao samo plehani lavor na čeličnom četvoronošcu i britva za brijanje.
– Postoje neke slike te sednice Vlade, pa smo mi po uzoru na te slike opremali ovu prostoriju. Kao što možete da vidite ovde su originalni telefoni, pisaće mašine, mape ali i autentičan nameštaj – priča turistički vodić.
Sala u kojoj je u noći između 9. i 10. aprila 1941. godine održana čuvena sednica Vlade Kraljevine Jugoslavije kojoj je prisustvovao Petar I Karađorđević, ista je kao iz tog perioda. U sredini masivni sto za članove Vlade, sto za zapisničara, telefon i pisaća mašina. Tu je i stona lampa da osvetli skrovito podzemlje. Na stolu par primeraka novina, a u čelu zastave Kraljevine Jugoslavije i mape zemlje čije granice su već tada bile labavo povezane.
Elektrifikacija je rađena po najsavremenijim standardima, koji odgovaraju takvoj vrsti objekta, sa specifičnim uslovima vlažnosti i temperature pod zemljom, ako i presecanje kapilarne vlage. U planu je i treća faza bi obuhvatila vinski podrum, jer je temperature u gradu pod zemljom idealnih od 14 do 18 stepeni, a u planu je i kapela za bogosluženja.
Iz serijala ZVORNIČKI BISERI. Projekat je sufinansiran iz budžeta Opštine Mali Zvornik. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
