Kao privremeni pandan tradicionalnim crkvama od kamena i cigle, u prošlosti su građene crkve brvnare, od materijala pri ruci, često u nepristupačnim delovima sela, kako bi ih zaštitili od rušenja i paljenja. Ovo je bio slučaj i sa Hramom Vaznesenja Gospodnjeg u selu Skadar kod Pecke, koji, kao jedan od najstarijih primeraka svoje vrste, danas predstavlja nepokretno kulturno dobro.
Sagrađena od brvana, najdostupnijeg materijala te 1720. godine, kada je, prema izvorima, podignuta, smeštena je u sebi bliskom okruženju – šumi. U narodu postoji verovanje da je svojom pozicijom omogućavala miran duhovni život, te da je nekada davno ovde bio manastir sa mnogo monaha.
Protojerej stavrofor Radomir Popović u publikaciji posvećenoj Crkvi Vaznesenja Gospodnjeg ističe da ova crkva brvnara spada u one koje su dobrim delom sačuvale svoj prvobitni izgled i konstrukciju, navodeći istraživanja, prema kojima su najstarije crkve brvnare nastale tek tokom poslednje dve decenije 18, ili na samom početku 19. veka.
A ime mesta u kom je nastala nije slučaj. Zidali su je majstori iz Osata (današnja BiH), u to vreme upošljavani u Podgorini kao vrsni graditelji, prema dogovoru sa stanovništvom mesta, koje su uglavnom činili doseljenici legendarnog Skadra na Bojani.
„Njena izgradnja na današnjem mestu vezuje se za seobu ili migraciju jedne velike porodice od koje danas vodi svoje poreklo unazad dvestotine-tristotine godina skoro celo selo Skadar. To je porodica trojice braće: sveštenik Trifun i seljaci Đerman i Matija“, kaže u svojoj studiji protojerej, pozivajući se na beleške Cvijićevog učenika, uglednog naučnika Ljube Pavlovića.
Ni danas ova veza nije pokidana. Nije redak slučaj da se mlade Albanke iz okoline grada Skadra, udaju upravo u ovim prostorima.
Sakralna arhitektura prepoznatljiva je u okviru ovog kompleksa. Drveni zvonik, nalazi se tik uz hram, da ne odstupa od celine. Ukrašena je dekorisanim stubovima i izrezbarenim vratima sa zapadne strane.
– Ono što je izdvaja od drugih crkava sličnog tipa je šest stubova koji se nalaze ispred ulaznih vrata, kao i specifični duborezi na vratima – ukazuju na vreme iz kog crkva potiče. Ovo je dobar odraz narodnog duha koji je u to vreme preovladavao, jer pokazuje posvećenost, kako religiji, tako i umetnosti, uprkos težini vremena u kome se živelo – kaže Milan Petrović, kustos odeljenja Narodnog muzeja Valjevo u Osečini.
Delila je sudbinu naroda koji ju je podigao. Turci su je više puta spaljivali, ali su je meštani prilozima uvek obnavljali. To potvrđuje i uramljen vez meštanke koja donira novac u spomen supruga nastradalog u šumi.
– Od razaranja je sačuvano nekoliko starih relikvija – ikona Sv. Georgije koji ubija aždaju, rad slikara Petra Nikolajevića Molera, ikona Presvete Bogorodice, kandilo od livene bronze – ističe Petrović.
Autentična arhitektura primitivnog religijskog objekta pleni svojom jednostavnošću. I pored viševekovne borbe za očuvanje, odiše posebnim sjajem.
Poslednji put je obnovljena 1978. godine i nalazi se pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Valjeva.
Iz serijala BLAGO PODGORINE. Projekat je sufinansiran iz budžeta Opštine Osečina. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
