Od otkrića pa do danas, Kovačevića pećina u selu Cerova, na teritoriji opštine Krupanj predstavlja pravi biser pod zemljom koji privlači turiste i istraživače. Proglašena za spomenik prirode, u dalekoj prošlosti pećina je pružala utočište raznim životinjama, pa su u njenim hodnicima nađene kosti medveda stare oko 80 000 godina. U pećini su otkriveni ostaci neolitskog naselja iz 3500 godine p. n. e, nalazi iz rimskog doba iz 4. veka kao i iz srednjeg veka.
Dugim, teško prohodnim hodnikom kojim Rajko Marković, čuvar zaštićenog područja svakodnevno prolazi, nije lako ni usuditi se, a još teže hodati. Ipak, čim se napravi nekoliko koraka u pognutom stanju i razbije strah, ukazuje se nestvaran pećinski nakit, među kojim dominiraju stalaktiti i stalagmiti od belog prozirnog kalcita kakvi se retko viđaju u pećinama.
U hodniku dugom 960 metara, koji predstavlja najduži i najznačajniji spaleološki objekat u ovom delu Zapadne Srbije nalaze se bigrene kade, draperije i druge pećinske dragocenosti.
-Imamo stalagmita visine do 6 metara i on je najveći u ovoj pećini. Star je oko 6 miliona godina. Da bi porastao 1 centimetar potrebno je 100 godina. To je krečnjak koji u gornjem delu stvara stalagmite, pri čemu pada na zemlju i takođe formira ove pećinske ukrase – objašnjava Rajko Marković, čuvar zaštićenog područja Kovačevića pećine.
Najveći među njima je od belog kalcita, prečnika oko 0,3 m visok oko 5 m. Predstavlja simbol Kovačevića pećine i zove se Ružin stub. Impozantna je i draperija koju ovde zovu Orlova krila zbog atraktivnosti i lepote.
Impresivno podzemno stanište u desnom delu pećine iz kog ne postoji izlaz, raj je za kolonije slepih miševa, ali i insekata koji su prava retkost u svetu.
-Imamo četiri vrste slepog miša – mali, veliki i mediteranski potkovičar, kao i dugokrili ljiljak, koji su zaštićene vrste u Srbiji kao prirodne retkosti. Mediteranski slepi miš, pored ovog staništa pronađen je još samo u pećinama u Izraelu. Od retkih vrsta imamo i slepu stonogu, dužine oko 5 milimetara. Ona je još pronađena na Kavkazu i na Tajlandu, tako da se smatra pravom retkošću. Ona živi na ostacima drveta, veoma je mala, bele boje i teško se može zapaziti golim okom – priča Rajko, meštanin i zaljubljenik u svoj posao.
Drugi deo pećine je daleko pristupačniji. Areheološki nalazi iz različitih istorijskih perioda dokazuju da je od davnina bila naseljavana. Ostaci ljudskog rada govore da su se meštani u njemu okupljali i družili. Odatle se pruža savršen pogled na zaselak ove opštine identičnog imena kao i pećina.
-Ovo je levi deo pećine i on ima veliku terasu sa pogledom prema zaseoku Kovačevići u selu Cerova. Ovde imamo jedan sto i klupe gde su se meštani ovog sela za Novu godinu okupljali i praznik slavili u pećini. Ambijent je takav da je ovde tokom zime lepo i toplo, pa su pećinu koristili za slavlje i druženje u zimskom periodu – priča Lidija Lukić iz Turističke organizacije opštine Krupanj.
Ali, pre nego što je ovde kročila ljudska noga, medvedi su sanjali zimski san. O tome svedoče ostaci pećinskog medveda, pronađeni kada su naučnici otkrili ovaj biser pod zemljom.
-Negde 1972. godine duboko u pećini, na nekih 400 metara od ulaza pronađen je skelet medveda čija je starost procenjena na 80.000 godina. Bio je visine oko 3 metra i težine oko 1.200 kilograma. Postoji još ostataka medveda, kao i od ljudi koji su ovde živeli, ali i novčića i drugih dragocenosti – objašnjava Rajko.
Da su medvedi ovde boravili potvrdilo se i kasnije kada su čuvari, istražujući podzemni deo pećine, pronašli njihove ostatke.
-Mi smo pronašli zub od medveda, kost za koju pretpostavljamo da je od karlice, kao i deo ljudskog skeleta. One se razlikuju ne samo po veličini već i po boji – pokazuje čuvar pećine i objašnjava da su neke kosti bele a druge sive.
Kovačevića pećina je proglašena za spomenik prirode, pa uz podršku opštine Krupanj i Ministarstva za zaštitu životne sredine ovde se u kontinuitetu radi na uređenju prostora.
-Mi zajedno sa opštinom Krupanj i Ministarstvom za zaštitu životne sredine ovu pećinu pripremamo za ulazak što većeg broja turista tako da ste imali priliku kada ste ulazili u pećinu da vidite info kućicu koju smo zajedno sredstvima lokalne samouprave i Ministarstva postavili u prošloj godini. Mi smo i ove godine potpisali ugovor sa Ministarstvom na iznos od 5 miliona dinara i definisali šta treba da sprovedemo u toku 2024. godine – objašnjava direktorka Turističko-sportske organizacije opštine Krupanj.
Tada će biti još atraktivnija i lepša, na zadovoljstvo svih koji je posećuju. Pored lepote, tokom leta pravo je uživanje u pećinskim hodnicima gde je temperatura konstantnih devet stepeni.
Iz serijala „RAĐEVINE BLAGO”. Projekat je sufinansiran iz budžeta Opštine Krupanj. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
