U Zavičajnom muzeju Koceljeva odnedavno se nalazi jedinstvena fotografija Janka Veselinovića sa đacima, dok je bio učitelj u selu Svileuva kod Koceljeve. Vrednu fotografiju otkrio je Zoran Živanović, viši kustos Zavičajnog muzeja Koceljeva, čime je značajno upotpunjena stalna postavka jednog od najvećih pisaca srpske kulture koja se čuva u ovoj ustanovi.
Pored zbirke knjiga sabranih dela iz 1932. godine, najveće kolekcije kopija fotografija u ovom delu Srbije, zatim originalnih izdanja njegovih pripovedaka iz tridesetih godina prošlog veka i poreske knjižice čuvenog pisca, sada se nalazi i vredna slika najpoznatijeg srpskog pisca i učitelja minulog veka.
Janko među decom u Svileuvi, ispred zgrade koja se zvala Kačara nastala davne 1887. godine bila je dragoceno otkriće za muzejskog stručnjaka Zorana Živanovića koji godinama prikuplja i izučava građu o pripovedaču mačvanske ravnice. Mladi Janko okružen lepo odevenom decom iz sela gde je započeo učiteljski staž, vredan je dokument, pre svega za stručnu javnost, ali iza meštane ovog kraja.
-Otkrivena je sasvim slučajno tako što mi je moj školski drug pokazao, ne znajući ko se uopšte nalazi na fotografiji, a pretpostavljajući da je na njoj njegov pradeda Dragić Milovanović. Kada sam uzeo fotografiju i bolje pogledao, shvatio sam zapravo da u rukama držim neverovatnu ekskluzivu koja je do sada bila nepoznata i stručnoj i ostaloj javnosti. Uspeli smo nekako da fotografiju, koliko toliko repariramo, pošto je bila dosta oštećena, da je uvećamo i izložimo ovde u muzeju, a ovo je njena prva ekskluzivna pojava u medijima – objašnjava Zoran Živanović, viši kustos Zavičajnog muzeja Koceljeva.
Fotografija nepoznata javnosti nastala u Tamnavskom selu, gde je Janko započeo učiteljski staž, bilo je otkriće koje je upotpunilo muzejsku galerija slika najčitanijeg srpskog romanopisca minulog veka. U beloj košulji, sakou i sa kravatom, uklopio se među svoje đake koji su, sudeći po fotografiji bili podjednako lepo i svečano odeveni, a sama fotografija, osim skromnosti tadašnje dece, ne odaje utisak bilo kakve razlike među njima.
Janko, kao svršeni gimnazijalac, sa upisanom bogoslovijom koju nije završio, a zatim učiteljskom školom koju takođe nije okončao, za ondašnje prilike ispunio je uslov da bude učitelj.
U ovom posavotamnavskom selu upoznao je svoju buduću suprugu Jovanku Joku Jovanović sa kojom se kasnije i venčao.
Još kao dečak zagledan u knjige, rano je otkrio svoju ljubav prema pisanoj reči.
U Zavičajnom muzeju u Koceljevi nalazi se i sto na kom je napisao prve pripovetke, kao i kasa zbog koje je Janko Veselinović, ni kriv ni dužan, završio u zatvoru.
-Kada su se održavali lokalni izbori u Koceljevi, iz centrale njegove stranke došlo je obaveštenje da dozvoli da glasaju i oni koji nisu platili porez. Naime, u to vreme je važio zakon da na izborima mogu da glasaju samo oni koji su platili porez državi. Da bi Janko poslušao svoju stranačku centralu on je dozvolio glasačima iz Koceljeve da glasaju iako nisu platili porez, pa im je na osnovu toga samo fiktivno izdavao potvrde dok su se ljudi ovde kleli da će mu platiti čim dođu do prvih para. Naravno, tako je stvoren veštački deficit u kasi koji nije mogao biti pokriven jer posle glasanja, naravno, nikome nije padalo na pamet da tako lako plaća porez koji inače nisu redovno plaćali, pa je Janko od strane svojih političkih oponenata optužen da je proneverio novac iz te kase, što naravno nije slučaj i zbog toga su ga uhapsili i morao je da ide na robiju. Oslobođen je tek na urgiranje lično Kralja Milana Obrenovića i njegove supruge kraljice Natalije – priča Živanović.
U ovom kraju najponosniji su na činjenicu da je ovde učiteljevao Janko Veselinović.
U to vreme, devedesetih godina XIX veka Koceljeva počinje da prima obeležja varošice. Imala je školu, crkvu, opštinu, tri kafane, tri trgovine sa raznovrsnom robom, dve opančarske i dve kovačke radnje. Život je hteo da pisac koji je osvojio srpsku publiku u zgradi današnjeg muzeja bude i učitelj i predsednik opštine.
Janko je prvo bio učitelj u Maloj školi od 1887. godine, da bi 1888. bio izabran za predsednika opštine. Od 1901. godine pa do 1951. Mala škola je korišćena za smeštaj učitelja. Godine 1914. i 1915. škola je korišćena kao prihvatilište za ranjenike, a tokom Austrougarske okupacije, od 1915. do 1918. godine služila je za vojne potrebe. Oštećena je u Drugom svetskom ratu tokom nemačkog bombardovanja.
-Nalazimo se u zgradi Zavičajnog muzeja u Koceljevi koja je podignuta 1871. godine na mestu nekadašnje zgrade tadašnje opštine Koceljevačke izgrađene oko 1848/1849. godine. Ona je bila od veoma trošnog materijala, takozvanog šepera, pa je za potrebe Koceljeve, koja se razvijala podignuta ova zgrada u kojoj se mi danas nalazimo. Izgrađena je od tvrdog materijala a u njoj je prvobitno bila opština Koceljevačka, a posle nekih desetak godina počela je da radi i škola u kojoj je bio prvo učitelj Janko Veselinović a posle par godina postao je i predsednik opštine Koceljevačke. Dakle, u ovoj istoj zgradi je vršio dužnost predsednika opštine Koceljevačke – priča Živanović, koji je istraživao život Janka Veselinovića.
Istorija piše da je Janku Veselinoviću 1890. godine, nakon političkih intriga, prekinut mandat. Tada je napustio napustio Koceljevu i otišao u Beograd gde se posvetio pisanju pripovedaka i pozorišnih komada, a u Koceljevi su nastavili da čuvaju uspomenu na njega.
Osim uspomene na Janka, iz čijeg pera je izašao biser srpske književnosti, u Zavičajnom muzeju u Koceljevi nalazi se i stalna arheološka i paleontološka zbirka.
-Ovde se nalaze paleontološki fosilni ostaci iz vremena Panonskog mora, pronađeni isključivo na ovom našem terenu u opštini Koceljeva. U ovoj veterini su tek nekoliko vekova stari fosilni ostaci takođe jedne izuzetne priče vezane za razvoj života van velikih vodotokova. Zatim, tu je kremeni šiljak napravljen ljudskom rukom i pripada neandertalcima kojim su možda lovili velike životinje kao što su, na primer ovi fosilni ostaci iz kamenoloma Šeševica u Kamenici koji pripadaju pećinskom medvedu i mamutu. U ovom delu se nalaze eksponati koji pripadaju Starčevačkoj kulturi i odnosa se na najstarije naselje u Koceljevi iz srednjeg neolita, od pre nekih skoro 8.000 godina. Tu su ostaci koji pripadaju Vinčanskoj kulturi, koja je nasledila starčevačku, kao i najstariji predmet izrađen od metala, pronađen u našem kraju. Tu su eksponati iz vremena bakarnog i bronzanog doba, a u zadnjoj vitrini koja pripada arheološkoj zbirci stalne postavke se nalaze eksponati pronađeni na mestu kuće našeg čuvenog ustanika iz vremena Prvog srpskog ustanka, Vojvode Pop Luke Lazarevića, rođenog ovde u Svileuvi, koji je bio svojevremeno sveštenik u Koceljevi i susednom selu Ljutice, pre nego što je postao ustanik u Prvom srpskom ustanku 1804. godine – objašnjava viši kustos
Od maja 2008. godine Zavod za zaštitu spomenika kulture Valjevo, vodi brigu o ovoj zgradi jer je tada stekla status spomenika kulture od velikog značaja.
Zgrada Male škole u Koceljevi
Zgrada Male škole u Koceljevi podignuta od čvrstog materijala, na mestu šeperuše u kojoj je bila smeštena opština i u manjoj prostoriji učionica. Prva školska zgrada u Koceljevi nazvana je mala škola da bi se razlikovala od prostranije zgrade velike škole sazidane uz nju 1901. godine. Književnik Janko Veselinović bio je učitelj u maloj školi od 1871. do 1888. godine. Od 1901. do 1951. godine Mala škola je korišćena za smeštaj učitelja, a tokom okupacije služila je za vojne potrebe.
Mala škola je tokom Drugog svetskog rata oštećena od nemačkog bombardovanja, kao i obližnja velika škola i crkva. Posle 1951. godine i gradnje savremene školske zgrade, u zgradu škole je smešten „Radnički Univerzitet Koceljeva”. Posle niza promena namena od 2003. godine u zgradi je smeštena zbirka zavičajnog muzeja u sastavu biblioteke „Janko Veselinović”, smeštene u zgradi velike škole.
Izgled Male škole
Zgrada Male škole se nalazi na regulacionoj liniji ulice i sa zgradom velike škole i crkve spada u najstarije sačuvane objekte u Koceljevi, čineći njen urbanistički centar. Škola je prizemna građevina, izdužene pravougaone osnove sa četvorovodnim strmim krovom pokrivenim biber crepom. Centralno postavljen glavni ulaz vodi u prostrano predvorje iz koga se ulazi u ostale četiri prostorije i pomoćni prostor. Ulična fasada je simetrično rešena sa centralnim rizalitom u krovnom delu završenim stepenastom atikom. Pored ulaza sa svake strane je po jedan prozorski otvor, a na uglovima ulične fasade grupisana su po dva prozorska otvora. Na malterisanim i okrečenim u belo fasadama nema malterske plastike.
Projekat je sufinansiran iz budžeta opštine Koceljeva. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
