Crkva Svetog cara Konstantina i carice Jeleni u Koceljevi ove godine obeležava 155 godina postojanja. Tokom burne istorije hram je nekoliko puta stradao, neprijateljska vojska ga je pretvarala u zatvor i magacin, a tokom povlačenja Austrougari su zapalili crkvu. Ipak, zahvaljujući vernom narodu, sveštenstvu i opštini, i danas opstaje na dobrobit Koceljeve i njenih meštana.
Hram je podignut po najboljem arhitektonskom projektu
Crkva Svetog Konstantina i carice Jelene u Koceljevi podignuta po najboljem arhitektonskom projektu koji je tadašnje Ministarstvo Kneževine Srbije odobrilo, građena je u periodu od 1868. do 1872. godine. Zalaganjem sveštenika Ljubomira Babovića, na placu koji je za tu priliku dao u razmenu koceljevački trgovac i dugogodišnji predsednik opštine Ilija Kovačević, nikao je hram na dobrobit meštana ove varošice.
Prvu službu u novoj nedovršenoj crkvi sveštenik Ljuba Babović odslužio je na Božić 1870. godine. Sledeće, 1871. godine, po konkursu koji je raspisalo tadašnje Ministarstvo prosvete i crkvenih dela Kneževine Srbije, ikonopisac Nikola Marković iz Beograda oslikao je novi ikonostas crkve koceljevačke.
-Po arhivskim dokumentima njegova zvanična gradnja je počela 1868. godine, ali su pripreme počele dosta ranije što nije zabeleženo u arhivskim dokumentima zbog lokalnog značaja. Inače, sam hram je podignut na imanju nekadašnjeg koceljevačkog predsednika opštine Ilije Kovačevića koji je ovaj svoj plac ustupio Crkvenoj opštini za gradnju hrama, a za uzvrat je dobio od opštine Koceljevačke na drugom mestu parcelu i na taj način, pod rukovodstvom tadašnjeg lokalnog sveštenika Ljubomira Babovića ovaj hram je zidan i sazidan pred kraj 1870. godine – objašnjava Zoran A. Živanović, viši kustos u Zavičajnom muzeju Koceljeva.
Tokom ratnih razaranja neoštećene su ostale samo dve ikone i krst
-U Prvom svetskom ratu Austrougari su posle povlačenja srpske vojske 1915. godine zauzeli, između ostalih, i ovaj kraj. Hram koceljevački pretvorili prvo u zatvor za vojne zarobljenike, a zatim, tokom okupacije u magacin i na kraju Prvog svetskog rata, u oktobru 1918. godine, kada su morali da se povuku, oni su iz osvete zapalili crkvu. Međutim, kako su bili u velikoj panici, žurbi oko povlačenja, odmah su odstupili, pa je narod nekom srećom imao vremena da uđe, ugasi požar i da spasi ono što se spasiti može – objašnjava kustos.
Tokom ratnih razaranja stradao je i ikonostas. Neoštećene su ostale samo dve ikone i krst, koje su sa svetim dverima kasnije vraćeni u sadašnji oltar.
Kompletna obnova je urađena tek 1932. godine, da bi za vreme Drugog svetskog rata crkva doživela istu sudbinu kao iz prvog.
Sadašnje ikone i ornamentiku u crkvi uradio je Žarko Đukić slikar ikonopisac iz Pivnica od 2005. do 2008. godine.
-Naime, kada je crkva 1870. godine konačno završena, ikonostas je urađen nekoliko godina kasnije, tako što je raspisan, verovali ili ne konkurs za njegovu izradu. Na konkursu je odneo prevagu čuveni slikar iz Beograda Marko Nikolić koji je bio član Učenog društva, što je danas ekvivalent za SANU i on je napravio taj ikonostas, koji je, nažalost, stradao u požaru od strane Austrougara 1918. godine, ali su uspeli da od ovog ikonostasa spasu sve četiri dveri, kao i dve ikone – ikonu Bogorodice i ikonu Jovana Preteče, pa je kasnije, kada je crkva obnavljana, to ponovo ugrađeno u ovaj ikonostas.
Međutim, od 1918. koceljevačka crkva je bila bez ikonostasa sve do 1962. godine kada je ponovo ikonostas uradio, ovaj put čuveni vladika sremski, Makarije Đorđević, inače rodom iz Koceljeve, koji je finansirao njegovu izgradnju. Čovek koji je uradio ikonostas je bio stolar iz Svileuve Aleksandar Novaković, a po nacrtima inženjera arhitekture, doktora Dragoljuba Šarića iz Beograda – priča Živanović.
Veliku obnovu vernici i sveštenstvo započeli 1995. godine
Crkva Svetog cara Konstantina i carice Jelene je jednobrodna građevina pravougaone osnove, zidana od tvrdog materija. Ima tri portala: zapadni, severni i južni. Visoki zvonik pokriven bakarnim limom dominira zapadnim delom. Krovne površine su dvovodne, sa biber – crepom kao krovnim pokrivačem.
Veliku obnovu vernici i sveštenstvo započeli su 1995. godine, a novim sjajem zasjala je 2000. na proslavi 130 godina hrama. Prošla je kroz brojne izazove služeći svoju misiju, da bi hramu prilazio sve veći broj vernog naroda.
-Imamo živu crkvu. Zatekao sam 1995. godine mali broj vernika koji je dolazio na Svetu liturgiju, a sada, sa radošću vama da kažem do stotinak ljudi nedeljom je na Svetoj liturgiji, praznicima još više. Nešto što možda imamo najvrednije u našoj svetoj crkvi jesu mošti, to jest čestice moštiju Svetog Zosima i Jakova, celebnika tumanskih, mošti Svete Petke Paraskeve. To jesu samo čestice, ali kroz tu česticu mi gledamo lik Svete Petke i drugih svetitelja, celebnika, Svetog Nektarija, a to sam dobio od prijatelja naših arhimandrita tumanskog, oca Dimitrija koji je bio i gost naše crkve, što mi čini posebno zadovoljstvo. Posebno da istaknem, u zadnje dve tri godine, episkop naš novi, Jerotej je dolazio tri puta da odsluži Svetu liturgiju s nama, što nam čini posebno zadovoljstvo – priča Jova Lazarević, protojerej stavrofor.
Hram predstavlja spomenik kulture od velikog značaja
Teolog Janko Radovanović iz Koceljeve pre desetak godina je finansirao restauraciju svetih dveri. Opština godišnjim budžetom izdvaja sredstva za pomoć crkvi, a pomaže i verni narod ovog kraja.
Crkva je posvećena prvom hrišćanskom caru Konstantinu Velikom i njegovoj majci, carici Jeleni i predstavlja spomenik kulture od velikog značaja.
Iz besede Vladike Jeroteja
„Ovih dvoje svetitelja predstavljaju i dve službe u Crkvi. Prva je služba hrišćanskog cara. Car Konstantin je postavši rimski imperator izdao Milanski edikt dajući hrišćanima da slobodno ispovedaju svoju veru. On predstavlja vizantijskog cara kao naslednika starozavetnih careva koji su pomazivani u Starom zavetu. Služba vizantijskog cara je bila da služi veri i Crkvi, što vidimo i iz činjenice da je car Konstantin sazvao Prvi vaseljenski sabor da bi iscelio raskol i podele u Crkvi. Vrhunac zajednice između države i Crkve se naziva simfonija, to je kao odnos duše i tela u čoveku, i upravo su naši Nemanjići sledili takav princip vladavine. Crkva je bila duša, a država telo. Druga služba koju slavimo kroz današnju svetiteljku, caricu Jelenu, je služba ktitorstva, jer ona je bila prvi i jedan od najvećih ktitora među hrišćanima, podignuvši hramove na mestima gde su se zbili najvažniji događaji iz života Hristovog. Ktitorska služba postoji do današnjih dana, iako je menjala formu kroz istoriju suštinski je za nju bitan taj odnos prema svetinji i hramu, jer ktitori su zidali hramove da bi se u njima okupljali hrišćani i služili svetu Liturgiju. Zato se ugledajmo na primer svetih careva i podražavajmo ih u ovako velikim delima.“
Projekat je sufinansiran iz budžeta opštine Koceljeva. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
