Distrikt
Zanimljivosti

Kafana koja je delila i spajala Šabac u prošlosti

Jedan od najlepših gradskih „uglova“ prekoputa Šabačkog pozorišta, do pre šezdeset godina izgledao je, u skladu sa vekom trajanja, potpuno drugačije. Oniži trošni objekat, pohabanog temelja, vrata i prozora, poznatiji pod imenom kafane „Deligrad“ predstavljao je ulaz u „Rabadžijski šor“, današnju Ulicu Vlade Jovanovića, nekada poznat po rabadžijama, dalekoj preteči taksi i teretnih vozila. Kafana je, kako joj samo ime kaže, „delila grad“ na deo do i od čuvenog Rabadžiluka.

Kafana Deligrad srušena je 1957. godine (Izvor: Međuopštinski istorijski arhiv „Šabac“)

Levi ugao Karađorđeve i ulice Vlade Jovanovića, decenijama je prepoznatljivim činila kafana Deligrad. Ova stara šabačka kafana u svom imenu čuvala je sećanje na slavni boj Karađorđevih ustanika, a bila je vlasništvo doktora Mihaila Petrovića, upravnika Kožnovenerične ambulante šabačke bolnice i učesnika oba balkanska i Prvog svetskog rata.

Stambena zgrada na mestu kafane ( Izvor: Priče iz Rabadžijskog šora)

Rabadžijski šor nikada nije dobio zvanično imenovanje, a ulica koju je narod iz navike tako zvao počinjala je upravo od kafane Deligrad i nosila je naziv „Artiljerijska“ sve do 1923. godine, kada je preimenovana u Ulicu Vlade Jovanovića. Opštinska odluka o promeni imena 17 ulica u Šapcu objavljena je na prvoj strani Šabačkog glasnika 8. marta 1923. godine. Do rušenja 1957. godine Deligrad je nekoliko godina korišćen za magacin i stolarsku radionicu Narodnog pozorišta, a 1960. godine na mestu stare kafane podignuta je trospratna zgrada sa 15 dvosobnih stanova. Stariji Šapčani se sećaju da je na mestu Deligrada, još dok je kaldrma opasavala ovaj kraj, u prizemlju ove zgrade bila prodavnica oficirske odeće, konfekcije i tekstilne robe Trgovinskog preduzeća „22. Decembar“ iz Beograda. S potrebom širenja stambenog prostora u centru grada početkom prošle decenije trospratnoj stambenoj zgradi dozidana su još dva sprata, a nakon što se u pomenutom lokalu izmenilo nekoliko imena konfekcijskih radnji, u njemu se danas nalazi prodavnica sportske opreme.

Ugao ovako izgleda danas (Foto: J. Gubelić)

Prvi vlasnik kafane Deligrad, šabački doktor Mihailo Petrović imao je veliki imetak, a između ostalog u svom posedu imao je hotel „Central“, nekoliko placeva, zlatara, dućana, magaza, podruma, knjižara. Sa porodicom je živeo u spratnoj kući u Ulici Vlade Jovanovića broj 3, gde mu je bila i ordinacija. Bio je sin imućnog šabačkog trgovca Nikole Petrovića, koji mu je omogućio studije medicine u Gracu, nakon čega će Mihailo od 1905. godine raditi kao lekar šabačke opštine. Ubrzo je, zahvaljujući zaslugama prema građanstvu, odlikovan Ordenom Svetog Save . Na dobrobit naroda, on je sa doktorom Androm Jovanovićem otvorio prvu opštinsku ambulantu 1906. godine. U balkanskim ratovima stekao je Srebrnu medalju za hrabrost i Orden Svetog Save IV stepena, a kao lekar VI puka Drinske divizije prešao je Albaniju. Sa činom kapetana i Zlatnom medaljom za revnosnu službu obavio je svoju dužnost u Prvom svetskom ratu. Kasnije je postao i ponosni nosilac Albanske spomenice. Bio je prvi upravnik dermatovenerološke ambulante Okružne bolnice u Šapcu sve do bolesti i prerane smrti 1928. godine. Veliki deo imetka testamentom je zaveštao u dobrotvorne svrhe. Njegov ogromni imetak, koji se procenjivao na tadašnja dva i po miliona dinara, posle Drugog svetskog rata njegovoj deci predstavljao je veći problem nego korist.

Dr Mihailo Petrović, vlasnik kafane Deligrad (Izvor: Priče iz Rabadžijskog šora)

Najstariji sin doktora Mihaila, Nikola Petrović, major Jugoslovenske armije i član Katedre gađanja živeo je i radio u Sarajevu. Neposredno pre rušenja kafane Deligrad, on je u molbi za prodaju svog dela objekta naveo da ga na taj čin primorava Uredba o kontroli prometa nepokretnosti. U dokumentaciji iz 1949. godine, koja se čuva u Gradskom narodnom odboru u Šapcu, vidi se da je 1939. živeo u Beogradu gde ga je Gestapo uhapsio i početkom 1942. internirao u Norvešku, odakle se vratio 1945. Kao razloge za prodaju kuće navodi još i oštećeno zdravlje, teške porodične okolnosti i želju da se, iz preko potrebnih razloga, reši „materijalne teškoće“, odnosno kafane Deligrad. Gradski narodni odbor u Šapcu nije smatrao da se tražena prodaja vrši iz nužde, pa je molbu odbio. Nikola je podneo žalbu Ministarstvu komunalnih poslova, te prodaja Deligrada odobrena tek 23. februara 1950. godine.

Izvor: Priče iz Rabadžijskog šora

Svideo vam se tekst?