Među 12 gubilišta koja su locirana iz prve faze Holokausta, tokom ratne 1941. godine, nalazi se i grad Šabac. Projekat mapiranja mesta stradanja u Srbiji i Hrvatskoj posle 75 godina pokrenuo je Savez jevrejskih opština Srbije, Centar za istraživanje i edukaciju o Holokaustu i Odsek za kulturalne studije Filozofskog fakulteta Sveučilišta u Rijeci.
Genocid u Drugom svetskom ratu (Foto : AP; https://nuage1962.wordpress.com)
U Srbiji je mapirano ukupno 12 lokacija: Jajinci, Jabuka, Rakovica, Bubanj Potok, Bežanijska kosa (Trostruki surduk), Deliblato, Šabac, Novi Sad, Kraljevo, Kragujevac, Niš i Leskovac. U Hrvatskoj je mapiran kompleks logora u Jadovnom, Gospiću i na ostrvu Pag (Slana i Metajna).
Prema istorijskim podacima 12. i 13. oktobra 1941. godine Nemci su na obali reke Save, na njivi Lazara Ljubičića streljali 1057 Jevreja i više od 90 Roma i meštana Mačve. Reč je mahom o izbeglicama iz “Kladovskog transporta”, koji nikad nisu stigli do Izraela, ali i lokalnim jevrejskim i romskim muškarcima. Posmrtni ostaci Jevreja su posle rata eshumirani i sahranjeni na Jevrejskom groblju u Beogradu.
Spomen groblje žrtava terora u Drugom svetskom ratu, Mačvanska Mitrovica (Foto/https://sr.wikipedia.org, autor Vanilica)
Cilj ovog istraživanja je da se vidi u kakvom stanju su mesta stradanja, kao i obeležja koja su postavljena.
Spomen obeležje u Zasavici II je podignuto u blizini mesta gde su Nemci streljali preko hiljadu ljudi, žena i dece i koji su posle rata sahranjeni na ovom mestu. Nalazi se na mestu zvanom Poloj, u ataru sela Zasavica II, u Mačvi, koja danas administrativno pripada gradu Sremska Mitrovica. Spomen obeležje je evidentirano nepokretno kulturno dobro.
Oko 6.500 muškaraca Jevreja stradalo je u Srbiji, početkom okupacije, u prvoj fazi Holokausta, ujesen 1941. Još 7.000 žena i dece ubijeno je do proleća 1942. U Novom Sadu, početkom 1942, nekoliko hiljada ljudi, uglavnom Jevreja i Srba, stradalo je u mađarskoj “Raciji”. U Nezavisnoj Državi Hrvatskoj, u periodu između maja i avgusta 1941. godine ubijeno je oko 2.000 Jevreja i više od 20.000 Srba.
